UTALII AFRIKA

Kutokana na hali hiyo, hata juhudi za kutangaza utalii miongoni mwa nchi za Afrika zimekuwa zikiweka mkazo zaidi katika maeneo hayo ambayo huchukuliwa kama masoko makuu.

Hata hivyo, sekta ya utalii imekuwa na mwelekeo mpya ambao umethibitishwa na ripoti ya hivi karibuni ya utalii duniani inayoonyesha karibu nusu ya watalii wa kimataifa ni kutoka ndani ya Afrika.

Ukizungumza watalii wa kimataifa, wengi hufikiria wageni kutoka Ulaya, Amerika, Asia na kwingineko zilipo nchi zilizoendelea.

Kutokana na hali hiyo, hata juhudi za kutangaza utalii miongoni mwa nchi za Afrika zimekuwa zikiweka mkazo zaidi katika maeneo hayo ambayo huchukuliwa kama masoko makuu.

Hata hivyo, sekta ya utalii imekuwa na mwelekeo mpya ambao umethibitishwa na ripoti ya hivi karibuni ya utalii duniani inayoonyesha karibu nusu ya watalii wa kimataifa ni kutoka ndani ya Afrika.

Taarifa hizi zimewafanya wadau wa sekta hiyo waone kama ni mwelekeo mpya ambao unahitaji uwekezaji na mipango madhubuti ili nchi za Afrika zinufaike na fursa hii.

Ripoti ya hivi karibuni iliyotolewa na Shirika la Umoja wa Mataifa linaloshughulikia Biashara, Uwekezaji na Maendeleo (UNCTAD) ambayo ilijikita katika utalii ilibainisha kwamba kati ya watalii 10 wanaotembelea Afrika, wanne wanatoka ndani ya bara hili.

Kwa Afrika, Kusini mwa Jangwa la Sahara, idadi hiyo inaongezeka na kufikia watalii wawili kati ya watatu wanatoka ndani, hali ambayo ni tofauti na fikra zilizojengeka kwamba wageni wa kimataifa hutoka nje ya Afrika.

Hii ina maana kwamba Waafrika sasa wanalikuza soko lao la utalii ambao unaajiri takriban watu milioni 21, au ajira moja katika kila ajira 14 barani Afrika.

Kwa Tanzania, utalii unaongoza kwa kuingizia nchi fedha za kigeni ukizalisha Dola 2 bilioni za Marekani (zaidi ya Sh4.5 trilioni) kwa mwaka, kutokana na watalii wapatao milioni 1.2 wanaoingia. Pia, sekta hii inakadiriwa kuajiri watu wasiopungua 500,000 nchini.

Bodi ya Utalii Tanzania (TTB), inakubaliana na ripoti hiyo na kusema imejipanga vizuri kutumia fursa hiyo ili kuongeza utalii wa Tanzania.

“Ndiyo, mambo yanabadilika katika sekta ya utalii na sisi tunachukua hatua kuchochea watalii wa kimataifa kutoka ndani na nje ya Bara la Afrika. Kuwaangazia watalii wa Afrika inasaidia kupunguza utegemezi wa wageni kutoka mabara mengine,” anasema Mkurugenzi Mtendaji wa TTB, Devotha Mdachi.

Mwaka 2015, Tanzania ilipokea watalii wa kimataifa zaidi ya milioni 1.137 wakiwamo watalii 531,043 kutoka nchi za Afrika. Mwaka 2016, watalii hao wa kimataifa waliongezeka na kufikia zaidi ya milioni 1.284 wakati wale waliotoka ndani ya Afrika walikuwa 568,641.

Mdachi anasema TTB inafanya kazi na bodi za utalii za nchi nyingine ili kuchochea utalii katika Jumuia ya Afrika Mashariki (EAC) na zile za Jumuiya ya Maendeleo ya Kusini mwa Afrika (Sadc).

Anabainisha ushirikiano uliopo katika maonyesho mbalimbali ikiwamo maonyesho maarufu kama vile Pearl of Africa ya Uganda, Magical Kenya, Kwita Izina ya Rwanda, Indaba ya Afrika Kusini na Sanganai ya Zimbabwe. Haya ni baadhi tu ya maonyesho ya Afrika.

“Tunatumia vyombo vya habari vya mataifa mengine ikiwamo vya Afrika kwa kuwaalika washiriki katika matukio ya kiutalii kama Kilifair, Karibu na mengine mengi ili waweze kuitangaza nchi yetu. Wakati mwingine huwa tunaandaa safari maalumu kutembelea vivutio vyetu kwa kuwashirikisha mawakala wa usafiri kutoka nchi tofauti,” anasema.

Kuanzia mwakani, Tanzania ina malengo ya kuvutia watalii wasiopungua milioni mbili kwa mwaka ili kukuza mapato ya sekta hiyo pamoja na kuongeza ajira kwa Watanzania kwa kutumia vivutio vilivyopo.

Wadau wa sekta ya utalii wanaona kama mwelekeo mpya ambao unahitaji mikakati ya kuimarisha ili kurahisisha usafiri ndani ya Afrika.

“Ni muhimu kuharakisha utekelezaji wa sera ya kuwa na uhuru wa kusafiri kati ya nchi za Afrika Mashariki pamoja na kufungua anga za nchi zetu, ili kuwawezesha watu kufika katika vivutio kwa urahisi,” anasema Mratibu wa Jukwaa la Utalii Afrika Mashariki (EATP), Carmen Nibigira.

EATP ndicho chombo cha juu kabisa kinachowakilisha waendeshaji wa utalii kutoka sekta binafsi ndani ya jumuiya.

“Tunahitaji kuwa na sera ya Jumuiya ya Afrika Mashariki ili itupe mwelekeo wa kuendeleza utalii kwa pamoja,” anasema.

Akiielezea Tanzania, anasema hali ni tofauti na inatakiwa iongeze juhudi zaidi za kuchochea utalii wa Afrika kwa kulegeza sera ili ifungue mipaka yake kwa kuzingatia kwamba utalii wa ndani unachangia kiasi kidogo cha mapato. “Utalii wake ni ghali na huduma ziko chini,” anaongeza.

Moja ya mambo yanayopigiwa kelele ili kurahisisha utalii wa Afrika Mashariki, ni suala la viza ya pamoja ambayo Kenya, Rwanda na Uganda tayari wameanza kuitumia.

Tanzania haijaingia katika mfumo wa viza ya pamoja unaomwwezesha mtalii kulipia huduma hiyo mara moja na kutembelea nchi zote za jumuia.

Pia, nchi hizo zimeanzisha huduma ya kutoa viza baada ya kufika na hutolewa kwa njia za kielektroniki ambazo hurahisisha upatikanaji, kupunguza muda na gharama za kuitafuta hivyo kuifanya nchi ivutie watalii zaidi.

Kuhusu waendeshaji shughuli za utalii, wanasema mwelekeo mpya wa utalii wa ndani ya Afrika unatoa tafsiri kwamba Waafrika wamepata mwamko, lakini wanatoa tahadhari.

Mtendaji Mkuu wa Chama cha Waendesha Utalii Tanzania (Tato), Sirili Akko anasema ni jambo jema Waafrika kuonyesha mwelekeo tofauti kwa kutembelea vivutio vya ndani, lakini ni vizuri kuchukua tahadhari kwamba ripoti imeandaliwa kwa kutumia sampuli za baadhi ya nchi hivyo siyo lazima hali hiyo iwepo kwa kila nchi.

“Yawezekana watalii wa kimataifa walioingia Kenya wakawa wametokea ndani ya Afrika, lakini nchi nyingine tuseme Tanzania, hali ikawa tofauti kabisa,” anafafanua Akko.

UNWTO

Ripoti ya mwenendo wa utalii kati ya Januari mpaka Aprili ya Shirika la Utalii Duniani (UNWTO), inaonyesha kuimarika kwa sekta hiyo iliyokua kwa asilimia sita na kuvunja rekodi ya muongo mzima huku kukiwa na matumaini ya kufanya vizuri kati ya Mei na Agosti.

Takwimu za shirika hilo zinaonyesha, ndani ya kipindi hicho, kulikuwa na watalii milioni 369 waliotembelea vivutio mbalimbali duniani ambao ni sawa na ongezeko la watalii milioni 21 wakilinganishwa na waliokuwapo msimu kama huo mwaka jana.

Kwa kawaida, shirika hilo linasema miezi minne ya kwanza huchangia takriban theluthi moja, asilimia 28, ya mapato ya sekta hiyo duniani kutokana na kuwa na sikukuu nyingi.

Ndani ya miezi hiyo, huwa ni msimu wa baridi kwa mataifa yaliyopo kaskazini mwa dunia wakati ni kiangazi kwa wale wa kusini. Pia, mwaka mpya wa Kichina huangukia kipindi hicho bila kusahau Pasaka kwa Wakristo, miongoni mwa sikukuu muhimu zilizopo.

“Wageni waliongezeka. Nchi zilizopokea watalii wengi mwaka jana ziliendelea kufanya hivyo hata zilizosuasua kipindi hicho zilifanya vizuri,” inasema sehemu ya taarifa hiyo.

Mashariki ya Mbali ilifanya vizuri zaidi kwani utalii wake ulikua kwa asilimia 10 ikifuatiwa na Afrika kwa asilimia nane. Ulaya na, Asia na Pasific ziligongana kwa asilimia sita wakati Amerika zote mbili zilikua kwa asilimia nne.

“Nchi nyingi zinaonyesha matumaini, hili jambo jema. Tunahamasisha kuimarika huku ili kuongeza tija kijamii, kiuchumi na kimazingira. Ukuaji huu unapaswa kupewa kipaumbele ili uwe endelevu,” anasema Katibu Mkuu wa UNWTO, Taleb Rifai.

Kati ya asilimia nane za ukuaji wa utalii huo Afrika, nchi za kaskazini zilikua kwa asilimia 18. Maeneo mengine yamekuwa na changamoto ya kupatikana kwa taarifa zake.